Trong những lần bạn đi xem bói hoặc tra tử vi và thấy rằng chúng có những khía cạnh đúng đến đáng ngạc nhiên. Đó là lúc mà hiệu ứng Barnum xuất hiện và được lý giải bằng khoa học chứ không có một thế lực siêu nhiên nào mách bảo.
Hiệu ứng này bắt nguồn từ việc con người dễ dàng bị tâng bốc và khiến họ thuờng tin tưởng tuyệt đối vào thông tin đó cho dù chúng chưa thực sự chính xác. Bài viết này chúng tôi xin chia sẻ cho bạn bè hiệu ứng Barnum là gì? Ảnh hưởng của chúng đến nhận thức của con người.
Nội dung
HIỆU ỨNG BARNUM LÀ GÌ?
Hiệu ứng Barnum là một trong những hiệu ứng tâm lý phản ánh sự thiên vị của bản thân đối với những nhận định mang tính tích cực về mình ngày cả khi chúng vẫn đúng với số đông mọi người. Đây là một loại thiên kiến xác nhận – Cognitive biases.
Có thể lấy khá nhiều vi dụ về hiện tượng tâm lý này như nhưng câu trả lời đại loại như bạn đang có ai đó để ý đến bạn? Bạn muốn được thể hiện mình hay tháng này bạn có tin vui về tài chính vv.. Những câu nói chung chung này có thể khiến bạn tin tưởng tuyệt đối và từ đó hiệu ứng Barnum effect đó ra đời.
NGUỒN GỐC CỦA HIỆU ỨNG BARNUM NÀY ?
Hiệu ứng Barnum này được đặt tên theo tên của một nghệ sĩ xiếc Phineas Taylor Barnum ở thế kỉ 19. Khi ô nổi tiếng với tài thao túng tâm lý và tạo ra những màn trình diễn bất ngờ và thú vị cho khán giả. Sau đó nhà tâm lý Bertram Forer đã đưa ra đời thuật ngữ này và giải thích như sau. Chúng ta thường bị thuyết phục trước một bản mô tả tính cách bất kì và thường nghĩ nó cụ thể đối với mình chứ không phải ai khác.
NHỮNG HÌNH THỨC CƠ BẢN CỦA HIỆU ỨNG BARNUM
Một số những hình thức chính mà chúng tôi xin chia sẻ ra khi đời sống gặp phải những hiệu ứng Barnum.
-
Tạo ra kết nối cá nhân
Tạo ra kết nối cá nhân với đối tượng khiến cho bạn tin tưởng vào điều mà bạn truyền đạt được. Dựa theo đó mà đối tượng có thể sẽ tiếp tục tin tưởng vào những điều mà bạn truyền đạt kế tiếp được.
-
Mánh khoé chiêm tinh, bói toán, xem chỉ tay
Điển hình nhất của việc hiệu ứng Barnum chính là việc bói toán. Những người xem bói họ có đưa ra những mô tả đúng với đại đa số các khách họ xem. Những khách hàng khi xem sẽ nghĩ lời phán sẽ chỉ dành cho mình và người xem bói phán bằng khả năng tâm linh. Chính vì thế mà khách hàng sẽ càng bị thuyết phục bởi những lời phán tiếp theo sau và sẽ xem nhẹ những lỗi sai nhỏ đó có thể có.
Một ví dụ của việc bói toán chính là việc bạn xem ngày sinh tháng sinh và cung hoàng đạo. Những điều này thường đưa ra luôn đúng với số đông và thường là những lời khen khiến chúng ta bị hiệu ứng tâm lý barnum và không ngại chia sẻ với bạn bè của mình.
-
Những nội dung cá nhân hoá từ các nhãn hàng
Có thể nói rằng với những nội dung được truyền tải như một bài hát buồn, tâm trạng bạn nghe sẽ thường bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng barnum đó như đang viết về tâm trạng của mình. Nhìn rộng ra thì những nội dung cá nhân hóa sẽ khiến khách hàng yêu thích và trung thành với nhãn hàng hơn.
-
Marketing và quảng cáo
Việc sử dụng các phương thức quảng cáo nhằm đánh lừa tam lý khách hàng khiến cho việc cá nhân hóa thông điệp lúc nào cũng mang lại hiệu quả. Những mẩu quảng cáo cho số đông tuy nhiên khi bạn đọc được thì sẽ cảm nhận được như đang viết ra đúng vấn đề của mình mắc phải. Từ đó khiến bạn bị ảnh hưởng và muốn tìm đến giải pháp của các đơn vị cung cấp dịch vụ này.
ẢNH HƯỞNG CỦA BARNUM ĐẾN CON NGƯỜI
Có thể nói hiệu úng Barnum có ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý của mỗi người trong nhiều hoàn cảnh mà họ không nhận ra. Một số ảnh hưởng của hiệu ứng này chúng tôi có thể xin được kể ra như sau:
-
Bị lầm tưởng vào bản thân:
Có khá nhiều người có trạng thái bị ảnh hưởng và ngụy biện rằng họ tốt và những điều tiêu cực không đúng với bản thân. Họ cho rằng mình không đến nỗi tệ như thế và những điều đó không phải là tính cách của họ.
-
Chấp nhận mọi thứ mà bản thân tự xây dựng
Những người bị tác động bởi hiệu ứng barnum thường sẽ có khuynh hướng tự chấp nhận những thứ phù hợp với hình ảnh của bản thân bạn đã xây dựng nên cho dù chúng có thể chưa đúng hoặc không tốt.
-
Nên tập trung vào những điều, những việc tích cực
Với một nhóm người bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng Barnum họ sẽ thường chỉ tin vào những điểm tích cực mà bỏ qua đi những điểm tiêu cực đang xảy ra. Họ ngộ nhận và phủ nhận đi thực tế và có xu hướng nghiêng về những nội dung tốt và phát biểu thiên vị. Điều này về lâu dài sẽ có thể dẫn đến một số điều như:
- Khiến bạn nhìn nhận sai lầm về bản thân mình
- Dễ đưa ra những quyết định đánh giá và nhìn nhận sai lầm về bản thân mình.
- Dễ rơi vào bẫy của các chiến dịch quảng cáo
- Có thể bị mất tiền oan vì những dịch vụ đọc vị tâm trí.
LỜI KHUYÊN DÀNH CHO BẠN
Có thể nói việc bị ảnh hưởng từ hiệu ứng Barnum là không đáng có và tiềm ẩn nhiều hệ lụy về sau. Chúng tôi xin đưa ra một số lời khuyên dành cho bạn để tránh bị rơi vào bẫy tâm lý này.
- Khi bạn cần đánh giá chuyên môn, hãy tìm đến các chuyên gia trong lĩnh vực đó.
- Với những bài kiểm tra trắc nhiệm tâm lý thì khi thực hiện chúng bạn có thể tiếp nhận thông tin của chúng ở dạng mở và chỉ nên dừng ở mục đích giải trí.
- Nên đánh giá những chiêu trò quảng cáo nói quá và dẫn dắt thông tin một cách nghiêm túc để tránh mắc bẫy mất tiền oan vào những khoản tiền không cần thiết.
>>> Hiệu ứng tâm lý lồng chim: nguyên tắc tư duy giúp bạn Thành Công
