Tiêu chuẩn ISO 50001:2018 -Hệ thống quản lý năng lượng (EnMS)

Bất kì hoạt động nào của tổ chức đều cần có năng lượng duy trì. Đây được coi là một nhân tố đóng vai trò cực quan trọng để sản xuất sản phẩm và dịch vụ. Việc sử dụng năng lượng một cách hiệu quả và tiết kiệm trở thành thách thức không nhỏ với mỗi Quốc Gia nói chung và Doanh Nghiệp nói riêng.

Để quản lý năng lượng một cách hiệu quả và tiết kiệm. Tổ chức Quốc tế ISO đã ban hành ra bộ tiêu chuẩn ISO 50001:2018 dành riêng cho lĩnh vực năng lượng. Bộ tiêu chuẩn này thiết lập các mục tiêu và yêu cầu hệ thống quản lý năng lượng một cách hiệu quả nhất.

diendaniso.com xin đưa ra những thông tin liên quan tới tiêu chuẩn ISO 50001:2018. Dù có thể chưa đầy đủ, nhưng những kiến thức dưới đây sẽ là nền tảng ban đầu cho Doanh nghiệp muốn xây dựng và đạt được chứng nhận ISO 50001.

TIÊU CHUẨN ISO 50001 LÀ GÌ ?

Bộ tiêu chuẩn ISO 50001 là một bộ tiêu chuẩn quốc tế do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành nhằm cung cấp một khuôn khổ cho các tổ chức xây dựng thực hiện và duy trì hệ thống quản lý năng lượng (EnMS – Energy Management System). Ra đời từ năm 2011, bộ tiêu chuẩn này với những yêu cầu đã trở thành nền tảng cung cấp của một hệ thống Quản lý năng lượng một cách hiệu quả toàn diện mà mọi doanh nghiệp cần thiết.

Mục tiêu của ISO 50001 là giúp tổ chức cải thiện hiệu suất năng lượng, giảm chi phí và hạn chế tác động môi trường. ISO 50001 dựa trên mô hình PDCA, giống như như một số tiêu chuẩn ISO khác. ISO 50001 giúp Doanh nghiệp xây dựng chính sách năng lượng, thiết lập các mục tiêu để đáp ứng chính sách, sử dụng dữ liệu để đáp ứng các mục tiêu, đo lường hiệu quả chính sách và liên tục cải thiện chính sách.

Video giới thiệu Tiêu chuẩn ISO 50001:2018

HỆ THỐNG QUẢN LÝ NĂNG LƯỢNG (ENMS) LÀ GÌ ?

Hệ thống quản lý năng lượng EnMS (viết tắt theo tiếng Anh: Energy Management System). Đây là một hệ thống quản lý năng lượng (EnSM) là kết quả của tiêu chuẩn chứng nhận ISO 50001 được triển khai thành công. Một khi doanh nghiệp của bạn xây dựng được một hệ thống quản lý năng lượng hiệu quả sẽ giúp cho phép bạn thực hiện quản lý năng lượng tốt nhất.

Mục tiêu của hệ thống quản lý năng lượng (EnMS) là bảo tồn tài nguyên, kinh doanh bền vững (nhà sản xuất) và tất nhiên đảm bảo rằng người dùng cuối (người tiêu dùng) không bất tiện và nhận được năng lượng họ cần.

Các thành phần chính của EnMS (theo ISO 50001)

• Chính sách năng lượng: Cam kết của lãnh đạo trong việc sử dụng năng lượng hiệu quả.
• Đánh giá năng lượng: Xác định các khu vực sử dụng năng lượng đáng kể (SEUs), đo lường dòng năng lượng, phân tích dữ liệu.
• Mục tiêu & chỉ tiêu năng lượng: Đặt ra các mục tiêu cải thiện cụ thể và khả thi.
• Kế hoạch hành động: Xây dựng các chương trình cụ thể để đạt được mục tiêu năng lượng.
• Giám sát và đo lường: Theo dõi tiêu thụ năng lượng, hiệu suất của thiết bị và hệ thống.
• Đào tạo & nâng cao nhận thức: Đảm bảo nhân viên hiểu rõ vai trò và trách nhiệm liên quan đến tiết kiệm năng lượng.
• Đánh giá nội bộ và cải tiến liên tục: Kiểm tra, đánh giá định kỳ và cập nhật hệ thống.

ISO 50001 PHIÊN BẢN MỚI 2018

Chuyển đổi ISO 50001:2018 – Phiên bản mới nhất

Cũng giống như ISO 9001 hoặc ISO 14001, Phiên bản cũ của ISO 50001 sẽ hết hạn vào ngày 20 tháng 8 năm 2021. Nghĩa là; Doanh n21.hiệp cần phải thực hiện chuyển đổi muộn nhất vào ngày 20/08/2021. Mặc dù thời gian bắt buộc còn khá lâu. Tuy nhiên, Doanh nghiệp cần bắt đầu chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi càng sớm càng tốt. Doanh nghiệp cần lên kế hoạch hợp lý để thay đổi hệ thống quản lý.

Các lưu ý khi chuẩn bị chuyển đổi ISO 50001:2018

• Doanh nghiệp đảm bảo rằng các nhân viên được đào tạo và hiểu các yêu cầu và thay đổi chính đối với tiêu chuẩn.
• Xác định các điểm chưa phù hợp của Hệ thống so với tiêu chuẩn mới. Lên kế hoạch để khắc phục chúng
• Thực hiện những hành động khắc phục. Cải tiến hệ thống để đáp ứng các yêu cầu mới.
• Đánh giá hiệu quả của việc thực hiện thông qua đánh giá nội bộ.

ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG TIÊU CHUẨN ISO 50001:2018

Tiêu chuẩn ISO 50001 về quản lý Năng lượng có thể áp dụng cho bất kì tổ chức/doanh nghiệp nào không phân biệt ngành nghề và quy mô cũng như văn hóa xã hội.

Chứng nhận ISO 50001 dành cho Doanh nghiệp muốn kiểm soát cách sử dụng năng lượng. Hệ thống này đặc biệt có lợi cho các tổ chức sử dụng chi phí cho năng lượng lớn. Ví dụ: Sản xuất; Xây dựng; Vận chuyển, khai khoáng …vv.

Bộ tiêu chuẩn ISO 50001:2018 được cấu trúc để phù hợp với các tiêu chuẩn Hệ thống Quản lý Công Nghiệp phổ biến khác. Chính vì thế mà các Doanh Nghiệp có thể tích hợp với các hệ thống Quản lý năng lượng lượng (EnMS) với (các) hệ thống quản lý hiện có của bạn.

“Nếu Doanh nghiệp của bạn đã áp dụng hệ thống quản lý môi trường ISO 14001. Bạn đã có một hệ thống quản lý sẵn thì việc áp dụng 50001 khá dễ dàng.”

TẦM QUAN TRỌNG CỦA ISO 50001 

Các nguồn năng lượng hiện nay đang sử dụng một cách quá mức dẫn đến tình tình trạng thiếu hụt trầm trọng các nguồn năng lượng. Chính điều này đã khiến bạn cần nhìn nhận lại vấn đề quản lý năng lượng một cách nghiêm túc hơn. Một số lý do giúp bạn nhận ra tầm quan trọng của việc vận hành hệ thống Quản lý Năng lượng theo ISO 50001:

• Nhiều thống kê cho thấy việc áp dụng ISO 50001 giúp sử dụng hiệu quả và tiết kiệm năng lượng giúp mang lại hiệu quả kinh tế cho Doanh Nghiệp.
• Bộ tiêu chuẩn ISO 50001 là tiêu chuẩn Quốc tế có uy tín nhất hiện nay về việc quản lý năng lượng.
• Các nước tiên tiến nhất thế giới hiện nay đang sử dụng và áp dụng ISO 50001 như Hoa Kì, Châu Âu, Anh, Trung Quốc vv.
• Là hệ thống chuẩn, ISO 50001 có thể tương thích với các MSS phổ biến rộng rãi khác như tiêu chuẩn ISO 9001 cho các hệ thống quản lý chất lượng, tiêu chuẩn ISO 14001 cho các hệ thống quản lý môi trường, v.v.

CẤU TRÚC CỦA BỘ TIÊU CHUẨN ISO 50001:2018

Bộ tiêu chuẩn ISO 50001:2018 phiên bản mới nhất được xây dựng phù hợp với các Cấu trúc cấp cao khác như ISO 9001:2015, điều này tạo thuận lợi cho việc tích hợp các hệ thống quản lí quan trọng khác như ISO 9001, 14001. Cấu trúc cụ thể bao gồm các phần sau:

1. Phạm vi
2. Tài liệu tham khảo bản qui phạm
3. Điều khoản và định nghĩa
4. Bối cảnh của tổ chức
5. Khả năng lãnh đạo
6. Lập kế hoạch
7. Ủng hộ
8. Hoạt động
9. Đánh giá hiệu suất
10. Cải thiện

Nguyên tắc hoạt động mà tiêu chuẩn ISO 50001:2011 được áp dụng là chu trình PDCA: Hoạch định – Thực hiện – Kiểm tra – Cải tiến. Bất kỳ tổ chức nào cũng có thể áp dụng ISO 50001 dưới mọi quy mô lớn nhỏ. Tổ chức của bạn có thể thực hiện ISO 50001 riêng lẻ, hoặc kết hợp với các tiêu chuẩn tương thích như ISO 14001:2015, ISO 22000:2018.

ISO 50001 thiết lập một khung tự nguyện cho bất kỳ loại tổ chức nào sử dụng công nghiệp năng lượng, tòa nhà và khu vực công.

• Quá trình thiết lập chính sách năng lượng

Tổ chức thiết lập các chính sách năng lượng phản ánh các cam kết của lãnh đạo nhằm đạt được các cải tiến về hiệu suất năng lượng, cam kết tuân thủ các yêu cầu pháp luật và các yêu cầu có liên quan khác.

• Quá trình hoạch định năng lượng

Đây là quá trình tổ chức tiến hành thiết lập kế hoạch quản lý năng lượng, bao gồm các nội dung cơ bản sau:

– Xác định các yêu cầu pháp luật và yêu cầu khác mà tổ chức cần tuân thủ.

– Xem xét năng lượng

– Xác định đường năng lượng cơ sở và chỉ số hiệu suất năng lượng, các mục tiêu, chỉ tiêu năng lượng và các kế hoạch hành động quản lý năng lượng.

• Quá trình thực hiện và điều hành

Đây là giai đoạn triển khai thực hiện các hoạt động quản lý và điều hành dựa trên các kết quả đầu ra của hoạt động hoạch định năng lượng.

• Quá trình kiểm tra

Đây là quá trình tiến hành đánh giá kết quả và mức độ thực hiện các hoạt động quản lý năng lượng, việc triển khai được thực hiện thông qua nhiều hoạt động khác nhau.

• Quá trình xem xét 

Lãnh đạo cao nhất thể hiện vai trò của mình thông qua việc xem xét định kỳ HTQLNL nhằm đảm bảo nó luôn phù hợp và được duy trì có hiệu lực.

KHUNG YÊU CẦU CỦA ISO 50001:2018

ISO 50001: 2018 phiên bản mới nhất sẽ cung cấp cho tổ chức các khung yêu cầu cho các tổ chức tham gia thực hiện áp dụng Quản lý Năng lượng một cách hiệu quả bằng:

• Xây dựng chính sách sử dụng năng lượng hiệu quả hơn
• Sửa các mục tiêu và mục tiêu để đáp ứng chính sách
• Sử dụng dữ liệu để hiểu rõ hơn và đưa ra quyết định về sử dụng năng lượng
• Đo lường kết quả
• Xem lại chính sách hoạt động tốt như thế nào và
• Liên tục cải thiện quản lí năng lượng.

LỢI ÍCH CỦA ISO 50001 MANG LẠI CHO DOANH NGHIỆP

Nếu tổ chức, doanh nghiệp áp dụng tốt hệ thống quản lý năng lượng theo ISO 50001 sẽ mang lại cho tổ chức rất nhiều lợi ích có thể kể đến như sau:

• Tiết kiệm chi phí: Việc áp dụng hệ thống quản lý năng lượng hiệu quả sẽ giúp tổ chức của bạn sử dụng tiết kiệm năng lượng, từ đó giảm thiểu năng lượng bị hao hụt từ đó tiết kiệm chi phí cho Doanh Nghiệp. Áp dụng hệ thống ISO 50001 bài bản sẽ giúp doanh nghiệp của bạn hoạt động theo hướng cụ thể, trực quan, hiệu quả, từ đó định hướng phát triển về sau.
• Góp phần bảo vệ môi trường sống: Do tiết kiệm được năng lượng hiệu quả sẽ giúp bạn giảm thiểu được khí thải từ đó góp phần bảo vệ môi trường tốt hơn. Trước tình trạng nguồn tài nguyên đang suy giảm, sự ấm lên toàn cầu, biến đổi khí hậu, hiệu sáng nhà kính, sử dụng tiết kiệm năng lượng thực sự rất cần thiết.
• Hệ thống quản lý năng lượng sẽ giúp tạo hoạt động sản xuất hiệu quả hơn như giúp hạ giá thành sản phẩm, mà chất lượng vẫn giữ nguyên.
• Tạo lòng tin nơi khách hàng: Khi có chứng chỉ ISO 50001, khách hàng sẽ tin tưởng và ủng hộ, góp phần bảo vệ môi trường.
• Phối hợp các chương trình năng lượng (Hiệu quả năng lượng, Sản xuất năng lượng, Năng lượng tái tạo và Năng lượng thay thế);
• Tạo điều kiện cho các ưu đãi tài chính bên ngoài (Tiện ích điện, tài chính của bên thứ ba, lợi ích về thuế và những thứ khác);
• Cải thiện hoạt động và quyết định chi phí vốn;
• Tạo điều kiện thực hành quản lý năng lượng tốt nhất;

QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI ÁP DỤNG ISO 50001:2018 

1. Cam kết và khởi động từ lãnh đạo

Bước đầu tiên tổ chức của bạn cần có cam kết của ban lãnh đạo về việc thực hiện tốt hệ thống quản lý năng lượng. Tiến hành thành lập ban ISO về năng lượng.

Đồng thời tổ chức của bạn cần xác định phạm vi áp dụng EnMS (ví dụ: toàn bộ nhà máy, một dây chuyền cụ thể…).

2. Đào tạo và nâng cao nhận thức

Tổ chức của bạn cần phải tổ chức các buổi đào tạo nhận thức về bộ tiêu chuẩn ISO 50001:2018 cho toàn thể doanh nghiệp tại các bộ phận đặc biệt là những nhân viên trong ban ISO. Việc này giúp tổ chức nâng cao nhận thức về tiết kiệm năng lượng trong toàn tổ chức.

3. Đánh giá hiện trạng năng lượng

Tổ chức của bạn cần tiến hành phân tích các dữ liệu tiêu thụ năng lượng hiện tại tổ chức của mình. Việc này giúp xác định các khu vực sử dụng năng lượng đáng kể (SEUs). Vẽ sơ đồ dòng năng lượng (Energy Flow Diagram). Đánh giá rủi ro và cơ hội cải tiến hiệu suất năng lượng.

4. Thiết lập chính sách năng lượng

Tổ chức của bạn cần tiến hành soạn thảo chính sách về năng lượng sao cho phù hợp với chiến lược của doanh nghiệp. Với chính sách này bạn cần phải cam kết tuân thủ đúng theo pháp luật và cải tiến một cách liên tục để giúp cung cấp nguồn lực cho tổ chức áp dụng hiệu quả nhất.

5. Xác định mục tiêu, chỉ tiêu và kế hoạch năng lượng

Tổ chức của bạn cần thiết đặt ra các mục tiêu về năng lượng cụ thể, đo lường được. Tổ chức của bạn cần xây dựng được các chỉ tiêu và kế hoạch hành động chi tiết nhằm đạt được các mục tiêu đó.

6. Thiết lập và vận hành EnMS

Tổ chức cần tiến hành soạn thảo và ban hành tài liệu hệ thống: sổ tay EnMS, quy trình, hướng dẫn, biểu mẫu. Các quy trình sẽ cần được thiết lập và áp dụng thực tế nhằm kiểm soát năng lượng và thực hiện kiểm soát vận hành và bảo trì thiết bị, đầu tư cải tiến khi cần thiết.

7. Theo dõi và đo lường hiệu suất năng lượng

Đặt hệ thống đo lường, thu thập và phân tích dữ liệu năng lượng. Tính toán và theo dõi chỉ số hiệu suất năng lượng (EnPI). Đồng thời tổ chức của bạn cần phải kiểm tra mức đạt được so với mục tiêu đề ra.

8. Đánh giá nội bộ và hành động khắc phục

Tổ chức của bạn cần phải tổ chức đánh giá nội bộ định kỳ về EnMS. Ghi nhận và xử lý sự không phù hợp, đưa ra hành động khắc phục và phòng ngừa.

9. Rà soát của lãnh đạo

Tổ chức cuộc họp Rà soát hệ thống bởi lãnh đạo để đánh giá hiệu quả và định hướng cải tiến. Cập nhật lại mục tiêu, chính sách hoặc tài nguyên nếu cần.

10. Chứng nhận (nếu cần)

Sau khi tổ chức của bạn áp dụng hệ thống Quản lý năng lượng bài bản và tự tin chọn lựa đơn vị chứng nhận có đủ thẩm quyền. Khắc phục điểm chưa phù hợp (nếu có) và đạt chứng nhận ISO 50001:2018.

Tài liệu cần thiết trong quá trình triển khai:

• Sổ tay năng lượng (Energy Manual)
• Chính sách năng lượng
• Mục tiêu & kế hoạch năng lượng
• Bản đồ năng lượng, báo cáo đánh giá năng lượng
• Các quy trình vận hành, kiểm soát, giám sát
• Biểu mẫu ghi nhận dữ liệu năng lượng
• Báo cáo đánh giá nội bộ, rà soát lãnh đạo

Hy vọng những kiến thức trên đây mà diendaniso.com cung cấp đã giúp bạn hiểu hơn về Hệ thống Quản Lý An Toàn Năng Lượng ISO 50001:2018!