Tìm hiểu về Muda, Mura và Muri là gì và mối quan hệ của chúng

Mục tiêu của cải tiến liên tục chính là loại bỏ đi mọi lãng phí trong quá trình sản xuất sản phẩm. Hiện nay các doanh nghiệp Nhật thường áp dụng nguyên tắc cắt giảm 3M để tối ưu quy trình của mình. Muda Mura Muri là ba “kẻ thù” ngầm gây lãng phí trong sản xuất, làm giảm hiệu quả và tăng chi phí cho doanh nghiệp. Trong bài viết ngày hôm nay diendaniso.com sẽ chia sẻ cho bạn về 3M (Muda, Mura và Muri) và cách cắt giảm đi 3 loại lãng phí chính này giúp nâng cao năng suất nhà máy.

MUDA, MURA VÀ MURI LÀ GÌ ?

Trong quy trình sản xuất của Toyota – Toyota Production System (TPS) có đưa ra khái niệm 3M chính là 3 loại lãng phí.  Muda (無 駄, lãng phí), Mura (斑, không đồng đều) và Muri (無理, quá tải). Để tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp thì ngoài việc tăng sản lượng, tăng doanh thu thì giảm thiểu chi phí luôn là một ưu tiên hàng đầu của doanh nghiệp.

Muda (無 駄)

Muda là gì ? Muda theo nghĩa tiếng nhật có nghĩa là lãng phí, vô ích và không tại ra giá trị, Việc gia tăng giá trị là một quá trình liên tục giúp tăng thêm giá trị cho sản phẩm dịch vụ của nhà sản xuất. Theo đó họ chia ra làm hai loại Muda, Loại 1 và Loại 2.

• Muda Loại 1

Loại này bao gồm những hoạt động không mang lại giá trị gia tăng trong các quy trình cần thiết cho các khách hàng cuối cùng. Ví dụ như hoạt động thử nghiệm an toan, bảo trì định kì không trực tiếp làm gia tăng gia trị cho sản phẩm cuối cùng nhưng là việc cần thiết đảm bảo an toàn cho khách hàng.

• Muda Loại 2

Loại này có bao gồm những hoạt động không mang lại giắ trị gia tăng trong quy trình và không cần thiết cho khách hàng. Muda loại 2 nên được tập trung loại bỏ.

Muda có đưa ra 7 loại lãng phí – Muda Loại 2 theo tên viết tắt TIMWOOD.

• T – Transportation: Hoạt động vận chuyển dư thừa.
• I – Inventory: Tồn kho hàng hóa và nguyên liệu thô.
• M – Motion: Chuyển động dư thừa của máy móc hoặc con người.
• W – Wait: Chờ đợi (phát sinh khi có sự mất cân bằng về thời gian thực hiện giữa các công đoạn trong quy trình sản xuất)
• O – Over production: Sản xuất dư thừa.
• O – Over processing: Xử lý quá mức (gia công nhiều hơn mức mà khách hàng yêu cầu).
• D – Defects: Sản phẩm lỗi.

>>> 7 lãng phí trong sản xuất là gì ? (7 waster of lean)

Mura (斑)

Trong tiếng nhật thì Mura có nghĩa là không đồng đều hay không đồng nhất. Loại lãng phí này sẽ dẫn đến Muda và có liên quan đến 7 loại lãng phí.

Lấy một ví dụ có thể kể đến như là trong một dây chuyền sản xuất thì các sản phẩm cần phải đi qua một số công đoạn trong quá trình lắp ráp. Một khi công suất của một công đoạn lớn hơn các công đoạn khác bạn sẽ thấy xuất hiện lãng phí dưới dạng hàng tồn kho. Mục tiêu của Lean là cân bằng khối lượng công việc để không xảy ra tình trạng không đồng đều hoặc phát sinh lãng phí.

Lúc này hệ thống Just-In-Time là phân phối và sản xuất đúng bộ phận, đúng số lượng và vào đúng thời điểm sẽ phát huy tác dụng.

Muri (無理)

Loại lãng phí thứ 3 chính là Muri có nghĩa là quá tải, vượt quá khả năng của một người. Muri có liên hệ với 3 loại lãng phí kia và đây là kết quả của Mura và trong một số trường hợp là do loại bỏ quá nhiều Muda khỏi quy trình.

Muri cũng tồn tại khi máy móc hoặc người vận hành được sử dụng hơn 100% khả năng hoàn thành nhiệm vụ hoặc theo cách không bền vững. Muri trong một khoảng thời gian có thể dẫn đến việc nhân viên nghỉ việc, ốm đau và hỏng hóc máy móc.

MỐI QUAN HỆ GIỮA MUDA, MURA VÀ MURI

Việc cải tiến năng suất từ việc giảm các yếu tố lãng phí đòi hỏi làm đồng bộ giúp giảm thiểu tối đa 3M. Khi thực hiện cải tiến đầu tiên bạn cần nhận diện muda (lãng phí), mura (không đồng bộ) và muri (quá sức) để giúp có kế hoạch thiết kế cải tiến quá trình cho phù hợp.

Muda, Mura và Muri có quan hệ với nhau. Loại bỏ một trong số chúng sẽ ảnh hưởng đến hai cái còn lại. Liên kết ba khái niệm này lại một cách đơn giản như sau:

• Đầu tiên Muri cần tập trung vào việc chuẩn bị và lập kế hoạch cho quá trình một cách chủ động.
• Thứ 2 bạn cần Mura tập trung vào việc thực hiện và loại bỏ những dao động, phát sinh so với kế hoạch.
• Cuối cùng, Muda được đưa vào sau khi quá trình đã được thiết lập và được nhận biết qua những dao động ở đầu ra.

Vai trò của nhà quản lí là phát hiện ra, kiểm tra Muda trong các quá trình và tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ bằng việc xem xét Muri và Mura. Những bất thường của Muda và Mura được phản hồi trở lại cho Muri (lập kế hoạch giai đoạn tiếp theo).

CÁCH LOẠI BỎ MUDA, MURA, MURI TRONG SẢN XUẤT

Để nâng cao năng suất và hiệu quả vận hành, doanh nghiệp cần tập trung vào việc loại bỏ ba yếu tố lãng phí trong sản xuất: Muda (lãng phí), Mura (không đồng đều) và Muri (quá tải). Việc xử lý triệt để “bộ ba” này đòi hỏi một phương pháp tiếp cận tổng thể, kết hợp nhiều công cụ tinh gọn khác nhau.

1. Triển khai 5S – Nền tảng cho sản xuất tinh gọn

5S là bước khởi đầu quan trọng giúp duy trì môi trường làm việc hiệu quả:

• Sàng lọc: Loại bỏ những thứ không cần thiết để giảm thời gian tìm kiếm và tránh nhầm lẫn.

• Sắp xếp: Tổ chức dụng cụ, thiết bị khoa học để dễ tiếp cận và sử dụng.

• Sạch sẽ: Đảm bảo khu vực làm việc luôn sạch, hạn chế tai nạn và hỏng hóc.

• Săn sóc: Duy trì và cải tiến 3S đầu tiên bằng quy trình rõ ràng.

• Sẵn sàng: Rèn luyện tính kỷ luật, hình thành thói quen tốt trong công việc.

Một môi trường gọn gàng, sạch sẽ sẽ giúp loại bỏ gián đoạn và giảm thiểu lãng phí phát sinh.

2. Kaizen – Cải tiến liên tục

Kaizen hướng tới cải tiến từng bước nhỏ mỗi ngày, tập trung vào sự tham gia của toàn bộ nhân viên. Quy trình bao gồm:

• Xác định vấn đề bằng các công cụ như “5 Whys” hay sơ đồ Ishikawa.

• Đưa ra giải pháp cải tiến từ chính người lao động – những người hiểu rõ quy trình nhất.

• Thử nghiệm, đo lường, rồi chuẩn hóa nếu giải pháp hiệu quả.

Qua đó, doanh nghiệp dần loại bỏ được những lãng phí ẩn và thiết lập văn hóa cải tiến liên tục.

3. Kanban – Tối ưu hóa dòng công việc

Kanban giúp trực quan hóa quy trình, từ đó dễ dàng phát hiện các điểm nghẽn. Việc giới hạn công việc đang xử lý (WIP) giúp tránh quá tải và phân bổ hợp lý nguồn lực. Kết quả là:

• Giảm thời gian chờ đợi

• Giảm hàng tồn

• Tăng tính ổn định trong sản xuất

4. VSM – Bản đồ dòng giá trị

Value Stream Mapping (VSM) là công cụ mạnh để phân tích toàn bộ quy trình:

• Nhận diện những hoạt động không tạo giá trị (Muda)

• Phát hiện điểm không đồng đều (Mura)

• Tìm ra nơi đang bị quá tải (Muri)

Sau khi phân tích, doanh nghiệp có thể thiết kế lại quy trình để tối ưu hóa thời gian chu kỳ và hiệu suất tổng thể.

5. Các công cụ hỗ trợ khác

• 5 Why: Giúp truy tìm nguyên nhân gốc rễ của vấn đề bằng cách hỏi “Tại sao?” nhiều lần.

• Ishikawa (Fishbone): Trực quan hóa nguyên nhân gây lỗi để dễ phân tích và xử lý.

• TPM: Bảo trì tổng thể, giúp máy móc hoạt động ổn định, hạn chế hỏng hóc.

• SMED: Rút ngắn thời gian chuyển đổi máy móc, tăng tính linh hoạt cho sản xuất.

Kết luận

Trong thế giới thực các ứng dụng của Lean, không phải lúc nào cũng dễ dàng hoặc có thể tìm ra một giải pháp tối ưu. Giảm Muda có thể dẫn đến Muri. Sự tồn tại của Mura có thể coi là một sự lãng phí ở Muda. Và cuối cùng Muri có thể dẫn đến sự cố trong hệ thống sẽ dẫn đến một lượng lớn Muda và Mura. Việc loại bỏ Muda, Mura và Muri không phải là nhiệm vụ một lần mà là một quá trình cải tiến liên tục. Thành công phụ thuộc vào sự tham gia chủ động của toàn bộ tổ chức và việc ứng dụng linh hoạt các hệ thống Lean. Từ đó, doanh nghiệp có thể xây dựng một hệ thống sản xuất hiệu quả, linh hoạt và bền vững theo thời gian.