Giá thành là gì? Phân loại các loại giá thành sản phẩm

Giá thành sản phẩm là một yếu tố cốt lõi quyết định đến khả năng cạnh tranh, mức lợi nhuận và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Đây cũng là vấn đề mọi doanh nghiệp sản xuất quan tâm. Việc nắm vững kiến thức về giá thành sản phẩm và các phương pháp tính cũng như cách kiểm soát chi phí là nền tảng giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả, định giá sản phẩm hợp lý và tối ưu hóa lợi nhuận. bài viết này, diendaniso.com xin chia sẻ đến bạn về giá thành

GIÁ THÀNH LÀ GÌ? 

Giá thành (price) được định nghĩa là tổng chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để sản xuất một sản phẩm để bán, không bao gồm lợi nhuận. giá thành được biểu hiện bằng tiền của toàn bộ mọi hao phí định lượng được như chi phí lao động, nguyên vật liệu, máy móc vv của sản phẩm trong toàn bộ quá trình sản xuất bình thường.

Về mặt bản chất thì giá thành chính là sự kết tinh của các yếu tố hữu hình và vô hình mà doanh nghiệp đã đầu tư để tạo ra sản phẩm – bao gồm nguyên vật liệu, thời gian, sức lao động và tài sản. Khi nói đến giá thành, chính là bạn đang nói đến tổng thể các khoản chi phí bạn đã bỏ ra để có thể giúp sản phẩm tạo ra và đến tay người tiêu dùng.

Giá thành chính là một trong những yếu tố cơ bản quan trọng có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tài chính doanh nghiệp sản xuất. Hiểu rõ về giá thành này cho phép doanh nghiệp đánh giá được mức độ lợi nhuận một cách chính xác và đưa ra quyết định chiến lược trong tương lai.

Giá thành được tạo bởi 3 mục chi phí:

• Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Đây là loại chi phí chiếm tỷ trọng cao nhất mà doanh nghiệp cần bỏ ra tạo nên sản phẩm. Tùy vào từng mặt hàng mà sẽ có mức giá nguyên liệu khác nhau.
• Chi phí nhân công trực tiếp: Khoản chi phí về con người này cũng chiếm tỷ lệ khá cao trong giá thành. Những loại chi phí này chính là chi phí tiền lương, tiền công cũng như việc thuê ngoài trong quá trình sản xuất sản phẩm.
• Chi phí sản xuất chung: Là chi phí chung liên quan đến việc tạo ra sản phẩm đó. Trong mục này bao gồm các chi phí nhỏ như: Chi phí khấu hao tài sản cố định; Chi phí tiền điện nước; Chi phí nhân viên quản lý bộ phận, phân xưởng, ….

Tổng hợp lại, bản chất của giá thành chính là sự chuyển dịch các giá trị của các yếu tố hữu hình (nguyên vật liệu) và các yếu tố vô hình (Công sức lao động) đã bỏ vào sản phẩm. Khi nhắc đến giá thành là nhắc đến toàn bộ các khoản hao phí đã bỏ ra để cấu thành sản phẩm cuối cùng.

CÁCH PHÂN BIỆT GIÁ THÀNH VÀ GIÁ VỐN DỄ DÀNG

Giá thành và giá vốn đều là những yếu tố mà người kế toán, người chủ doanh nghiệp nào cũng nên nắm rõ. Tuy nhiên, vẫn có một bộ phận nhầm lẫn giữa hai định nghĩa này. Chúng tôi xin chia sẻ cho bạn về sự giống và khác nhau về 2 khái niệm này.

Điểm tương đồng của hai khoản tiền này đều liên quan mật thiết đến chi phí sản xuất. Đồng thời, khi đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, người quản lý cần đặc biệt chú ý đến giá thành và giá vốn.

PHÂN LOẠI GIÁ THÀNH HIỆN NAY 

Tùy vào thời điểm tính toán và nguồn dữ liệu sử dụng, giá thành sản phẩm có thể được phân loại thành ba dạng chính. Việc hiểu rõ từng loại giá thành sẽ giúp doanh nghiệp chủ động trong việc kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất – kinh doanh.

• Giá thành kế hoạch

Giá thành kế hoạch chính là mức giá thành hiện đã được các tổ chức, được doanh nghiệp xây dựng trước kỳ sản xuất, dựa trên các dữ liệu thực tế từ kỳ sản xuất trước như chi phí và sản lượng đã tiêu thụ. Đây là mức giá được lập ra để phục vụ mục đích lập kế hoạch sản xuất và dự toán ngân sách cũng như xác định mức giá bán phù hợp.

• Giá thành thực tế

Với loại giá thành này có thể giúp phản ánh được toàn bộ chi phí sản xuất đã có phát sinh thực tế trong kỳ cũng như có thể tính trên số lượng sản phẩm đã hoàn thành và xuất kho. Với giá thành thực tế này chính là cơ sở để có thể đánh giá được chính xác mức độ hiệu quả của hoạt động sản xuất đồng thời giúp cho doanh nghiệp theo dõi cũng như lập kế hoạch sản xuất một cách kịp thời giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt chi phí .

• Giá thành định mức

Giá thành định mức được xác định trước, dựa trên các định mức chi phí và sản lượng chuẩn cho từng giai đoạn sản xuất. Hiện nay các tổ chức thường sử dụng loại giá thành này để so sánh với giá thành thực tế, từ đó phát hiện những sai lệch, đánh giá mức độ tiết kiệm hay lãng phí trong quá trình sử dụng nguồn lực và đưa ra các điều chỉnh cần thiết.

QUY TRÌNH TÍNH GIÁ THÀNH CHO DOANH NGHIỆP

Trong hoạt động tài chính kế toán của doanh nghiệp thì việc tính giá thành chính là một trong những nhiệm vụ cực kì quan trọng giúp doanh nghiệp có thể kiểm soát tốt các chi phí, xác định được giá bán hợp lý cũng như tối ưu được lợi nhuận. Chúng tôi xin chia sẻ cho bạn về quy trình tính giá thành cụ thể cho doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất.

Bước 1: Chuẩn bị dữ liệu phục vụ tính giá thành

Trước khi bắt đầu, kế toán cần rà soát và theo dõi toàn bộ các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến lệnh sản xuất. Bên cạnh đó, việc cập nhật tình hình hàng tồn kho theo phương pháp bình quân cuối kỳ cũng là cơ sở quan trọng cho việc xác định chi phí.

Bước 2: Kiểm tra chi phí nguyên vật liệu

Với các chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được hạch toán vào TK 621 các kế toán sẽ cần tiến hành kiểm tra một cách chi tiết số lượng nguyên vật liệu xuất – nhập kho cũng như đơn giá cho từng lệnh sản xuất. Trong trường hợp phát sinh bán thành phẩm dư thừa, kế toán sẽ thực hiện hạch toán bổ sung.

Bước 3: Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp

Chi phí nhân công được ghi nhận tại TK 622. Khoản mục này kế toán sẽ cần theo dõi qua bảng chấm công và phân bổ chi phí cho các lệnh sản xuất. Với phần lương công nhân, phụ cấp vv đều được phân loại rõ ràng để có thể phản ánh đúng với chi phí thực tế.

Bước 4: Ghi nhận chi phí sản xuất chung

Với các khoản chi phí phải thu khác như vật tư, khấu hao cũng sẽ được hạch toán vào tài khoản TK627. Với phần kế toán sẽ cần điều chỉnh thời gian khấu hao tài sản và phân bổ công cụ dụng cụ một cách phù hợp với thời gian sử dụng. Điều này giúp đảm bảo tất cả các chi phí chung được ghi nhận một cách đầy đủ và chính xác trước khi kết chuyển.

Bước 5: Tổng hợp thành phẩm và sản phẩm dở dang

Ghi nhận số lượng thành phẩm nhập kho, kiểm tra các lô hàng còn dở dang chưa hoàn thiện. Kiểm kê kho, so sánh thực tế với sổ sách để đảm bảo số liệu chính xác và đồng bộ.

Bước 6: Tiến hành tính giá thành

Sau khi các chi phí đã được tổng hợp, kế toán sẽ thực hiện kết chuyển vào phiếu tính giá thành. Chi phí nguyên vật liệu (621), nhân công (622) và chi phí chung (627) sẽ được phân bổ theo tỷ lệ phù hợp. Hoàn tất bước này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đã xác định được giá vốn và cập nhật lại trị giá hàng tồn kho.

Bước 7: Hoàn tất và báo cáo

Tất cả chứng từ, bảng tính và phiếu phân bổ cần được lưu trữ khoa học. Kế toán gửi báo cáo chi tiết về giá thành cho cấp quản lý hoặc chủ doanh nghiệp để phục vụ công tác ra quyết định.

Lưu ý:

Có một chú ý dành cho các doanh nghiệp chính là tùy thuộc vào các loại hình doanh nghiệp khác nhau và truy trình sản xuất cụ thể. Doanh nghiệp của bạn có thể điều chỉnh được các bước khác nhau sao cho phù hợp. Điều quan trọng là kế toán phải nắm chắc quy trình, chủ động xử lý tình huống và đảm bảo số liệu phản ánh đúng bản chất hoạt động sản xuất.

Ý NGHĨA CỦA GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 

Hiện nay các doanh nghiệp đều cần tiến hành việc xây dựng một kế hoạch giá thành bởi đây chính là một tiêu chí khá quan trọng cũng như có ý nghĩa đặc biệt được thể hiện như sau:

• Giá thành sản phẩm chính là thước đo mức chi phí sản xuất và tiêu thụ sản phẩm và xác định hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
• Nhà lãnh đạo xem giá thành như một công cụ để doanh nghiệp kiểm soát tình hình sản xuất, kinh doanh, xem xét các biện pháp tổ chức để có kế hoạch cải tiến, nâng cao hiệu quả cạnh tranh của doanh nghiệp
• Giá thành là căn cứ quan trọng để doanh nghiệp xây dựng chính sách giá cả đối với từng loại sản phẩm

NHỮNG GIẢI PHÁP GIÚP GIẢM GIÁ THÀNH SẢN PHẨM

Giảm giá thành là một trong những chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp gia tăng khả năng cạnh tranh, thúc đẩy tiêu thụ và tối ưu lợi nhuận. Để làm được điều này, hiện nay các doanh nghiệp lớn đã có những giải pháp khá hiệu quả mà chúng tôi sẽ chia sẻ cho bạn bên dưới đây:

1. Tối ưu hóa chi phí nguyên vật liệu

• Kiểm soát tiêu hao: Giải pháp đầu tiên chính là giảm lượng nguyên vật liệu bị lãng phí thông qua cải tiến quy trình sản xuất, bảo quản nguyên liệu đúng cách và giám sát chặt chẽ định mức tiêu hao.
• Tìm kiếm nguồn cung hợp lý: Lựa chọn các nhà cung cấp có giá tốt hơn, đàm phán điều khoản thanh toán, hoặc cân nhắc thay thế bằng các nguyên liệu tương đương chất lượng nhưng giá rẻ hơn.
• Tự động hóa: Đầu tư thiết bị giúp giảm thiểu lỗi do con người, nâng cao độ chính xác trong sử dụng nguyên vật liệu.

2. Giảm chi phí nhân công mà vẫn đảm bảo hiệu quả

• Tuyển dụng đúng người – đúng việc: Việc chọn lựa hệ thống lao động phù hợp với vị trí nhằm tránh lãng phí nguồn lực.
• Nâng cao năng suất: Chủ động đào tạo tay nghề cho doanh nghiệp để có thể đánh giá được tốt các hiệu suất nhằm thúc đẩy hiệu quả làm việc.
• Tối ưu quy trình làm việc: Cắt giảm các bước dư thừa trong quy trình sản xuất, sắp xếp lại dây chuyền để giảm thời gian và công sức.

3. Kiểm soát chi phí khấu hao tài sản cố định

• Sử dụng máy móc hợp lý: Doanh nghiệp bạn cần chú trọng đầu tư máy móc và bảo trì định kì để chúng hoạt động luôn luôn tốt. 
• Tránh đầu tư lãng phí: Hạn chế xây dựng hoặc mua sắm các tài sản không tạo ra giá trị sử dụng tương xứng, như nhà xưởng quá lớn hoặc máy móc dư công suất.

4. Hạn chế chi phí dịch vụ mua ngoài

• Tự sản xuất thay vì thuê ngoài: Doanh nghiệp cần hướng đến việc tự chủ trong sản xuất thay vì thuê gia công về lâu dài sẽ giúp giảm giá thành sản phẩm. Có thể giai đoạn đầu khá tốn kém nhưng về lâu dài sẽ cho hiệu quả vượt trội. 
• So sánh đơn vị cung cấp: Luôn có ít nhất 2–3 nhà cung cấp để đối chiếu giá và chất lượng dịch vụ thuê ngoài.

>>> Thời gian hoàn vốn là gì? Cách tính thời gian hoàn vốn

Giá thành là yếu tố then chốt phản ánh hiệu quả sử dụng nguồn lực và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận doanh nghiệp. Kiểm soát tốt giá thành không chỉ giúp tối ưu chi phí mà còn nâng cao khả năng định giá sản phẩm cạnh tranh trên thị trường. Trong môi trường kinh doanh đầy biến động, việc hiểu rõ và quản lý giá thành hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt, duy trì lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững. Đây chính là nền tảng quan trọng cho mọi quyết định chiến lược trong doanh nghiệp.